a. Wat zijn de belangrijke verschillen tussen primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo)?

“Het is alsof je een nieuwe wereld betreedt en alles opnieuw moet leren kennen” zeggen ouders met een kind met een extra onderwijs- en ondersteuningsbehoefte die de overstap naar het voortgezet onderwijs heeft gezet. En ouders met een kind dat de overstap maakt van speciaal onderwijs naar regulier onderwijs hebben het over “een enorme overgang omdat de scholen en klassen groter zijn”.

Hieronder beschrijven we enkele belangrijke verschillen tussen het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs, zodat jij en je kind gemakkelijker de weg kunnen vinden in deze nieuwe wereld. Het allereerste wat opvalt is de grootte van de scholen en de klassen. Daarnaast is de visie op het kind in het voortgezet onderwijs anders dan op de basisschool en dit heeft gevolgen voor jouw kind en de manier waarop je als ouder betrokken kunt zijn. Zo kan de organisatie en financiering van de arrangementen passend onderwijs anders georganiseerd zijn. Je krijgt dus te maken met andere regels en nieuwe gezichten.

Belangrijke verschillen

Grotere scholen en klassen
Middelbare scholen hebben (vaak) meer leerlingen dan de basisscholen. De gebouwen zijn groter en er zijn meer klassen in het gebouw en de klassen zijn ook groter. Voor alle leerlingen en ouders is dit wennen, maar voor kinderen die vanuit het speciaal (basis)onderwijs naar regulier voortgezet onderwijs instromen is het verschil vaak overweldigend. Voor deze groep is een zorgvuldige gewennings- en overbruggingsperiode extra belangrijk.

Meer zelfstandigheid verwacht van het kind
Een groot verschil met de basisschool is dat er in het voortgezet onderwijs steeds meer zelfstandigheid van je kind wordt verwacht. Dit betekent ook dat de interactie met de ouders zal veranderen. Op de basisschool was laagdrempelig contact en even afstemmen met de leerkracht mogelijk. Maar op de middelbare school gaat dit anders omdat het onderwijs anders georganiseerd is.

Onderwijs is georganiseerd rond vakken
Een belangrijk verschil voor jou en je kind is dat het onderwijs niet meer georganiseerd is rondom de klas, maar rondom vakgebieden. Je kind krijgt daarom te maken met verschillende docenten. Ieder met een eigen vakgebied en ook een eigen stijl van lesgeven.

Lang niet altijd een vast lokaal
Sommige middelbare scholen proberen de overstap voor de nieuwe leerlingen te verkleinen door hen in de onderbouw een vast lokaal te geven. De docenten gaan dan elke les naar een ander lokaal. Maar dit verandert vaak in de bovenbouw. Dan verplaatsen de leerlingen elke les naar een ander vaklokaal.

Mentor is het eerste aanspreekpunt
Sprak je op de basisschool direct met de leerkracht van je kind, op de middelbare school is één van de vakdocenten aangewezen als de mentor van de klas van je kind. De mentor is ook eerste aanspreekpunt voor ouders en leerlingen. Hoe de mentor kennismaakt met ouders en contact met hen onderhoudt, verschilt per school en ook per mentor. Natuurlijk kun je als ouder ook zelf het initiatief nemen voor contact met de mentor om deze te informeren over je kind.

Tijdens mentoruren maakt de mentor de leerlingen wegwijs op de school en worden studievaardigheden geoefend. Ook kunnen de leerlingen met de mentor eventuele problemen met een docent of school bespreken. Als er zorgen zijn over een leerling dan kan de mentor met hem of haar in gesprek gaan, soms wordt daarbij ook contact gezocht met de ouders. Als de mentor merkt dat een leerling extra ondersteuning nodig heeft, dan komt de coördinator passend onderwijs in beeld.

Rol van de coördinator passend onderwijs
In het voortgezet onderwijs is een coördinator verantwoordelijk voor de extra onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van leerlingen. Bij sommige scholen wordt dit de ondersteuningscoördinator genoemd, maar per school kan de term verschillen. De rol van deze coördinator lijkt op die van de intern begeleider op de basisschool.

Als je kind op de basisschool extra ondersteuning had, is aan te raden om als ouder al tijdens het schoolkeuzeproces een gesprek aan te vragen met de coördinator passend onderwijs. Hij of zij heeft het beste beeld van wat de school jouw kind wel of niet kan bieden.

Besluiten nemen, kost meer tijd
Op de middelbare school kan overleg en besluitvorming over wat je kind nodig heeft meer tijd vragen dan op de basisschool. Hiervoor zijn verschillende redenen. Je kind heeft met meerdere docenten te maken en het contact verloopt via de mentor. Ook zijn middelbare scholen groter en meerdere mensen verantwoordelijk voor de besluitvorming.

Passend onderwijs
Passend onderwijs is anders georganiseerd in het voortgezet onderwijs. Zo biedt iedere middelbare school basisondersteuning aan leerlingen. Iedere groep leerlingen heeft een mentor. Daarnaast is er hulp bij dyslexie, dyscalculie of bij het organiseren van schoolwerk. Jongeren die minder goed Nederlands spreken of schrijven, krijgen hulp. Ook leren jongeren goed met zichzelf en met anderen om te gaan.

Daarnaast krijgen jongeren met een extra ondersteuningsbehoefte op hun eigen school extra ondersteuning. Elke school organiseert dit op een eigen manier, bijvoorbeeld via een trajectvoorziening, een ondersteunpunt of hulp van coaches.

Individueel arrangement
Mocht de extra ondersteuning van de eigen school niet aansluiten op de ondersteuningsvraag van je kind, dan kan de school samen met jou een individueel arrangement bij het samenwerkingsverband aanvragen.

Wanneer kun je als ouder een consulent passend onderwijs betrekken?
Ouders én school kunnen altijd een consulent vragen om mee te denken. Heb jij het idee dat je kind extra ondersteuning nodig heef? Vaak helpt het om je verhaal te doen bij iemand die onafhankelijk is. Iemand die naar je luistert en met je meekijkt naar de mogelijkheden vanuit de vraag: wat is er nodig om ervoor te zorgen dat jouw kind passend onderwijs krijgt? Een consulent van het samenwerkingsverband is zo'n iemand. Je kan ook contact opnemen met de regisseur van JONK.

Neem de tijd voor de overstap
Kortom, als ouder betreed je met de overstap van je kind naar het voortgezet onderwijs een nieuwe wereld. Je krijgt te maken met nieuwe gezichten, andere uitgangspunten en financiële regelingen. Je kind en jij dienen daarin opnieuw de weg te gaan vinden. Begin daarom ruim op tijd en bereid je goed voor. Vraag ook naar welke mogelijkheden scholen bieden om deze overstap voor te bereiden. Zie de lijst met vragen die ouders aan scholen stellen. Mogelijk helpen de vragen en antwoorden op deze pagina je op weg.